دعای امام سجاد علیه السلام به هنگام فرا رسیدن ماه مبارک رمضان 

وَ کَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ إِذَا دَخَلَ شَهْرٌ رَمَضَانَ

دعاى آن حضرت است هنگام فرارسیدن ماه رمضان

 

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدَانَا لِحَمْدِهِ، وَ جَعَلَنَا مِنْ أَهْلِهِ لِنَکُونَ لِإِحْسَانِهِ مِنَ الشَّاکِرِینَ ، وَ لِیَجْزِیَنَا عَلَى ذَلِکَ جَزَاءَ الُْمحْسِنِینَ

ستایش ویژۀ خداست که ما را به سپاس‌گزاری‌اش هدایت فرمود و ما را درخور سپاس قرار داد، برای این که از شکرگزاران احسانش شویم تا در برابر این سپاس و شکر، پاداش نیکوکاران را به ما عطا کند.

 

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی حَبَانَا بِدِینِهِ ، وَ اخْتَصَّنَا بِمِلَّتِهِ ، وَ سَبَّلَنَا فِی سُبُلِ إِحْسَانِهِ لِنَسْلُکَهَا بِمَنِّهِ إِلَى رِضْوَانِهِ ، حَمْداً یَتَقَبَّلُهُ مِنَّا ، وَ یَرْضَى بِهِ عَنَّا

 خدا را سپاس که دینش را به ما هبه کرد و ما را به آیینش اختصاص داد و در راه‌های احسانش وارد کرد تا در آن‌ها به لطف و احسانش به سوی خشنودی‌اش حرکت کنیم؛ حمدی که از ما بپذیرد و به سبب آن از ما راضی شود.

 

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ، شَهْرَ الصِّیَامِ، وَ شَهْرَ الْإِسْلَامِ ، وَ شَهْرَ الطَّهُورِ ، وَ شَهْرَ الَّتمْحِیصِ ، وَ شَهْرَ الْقِیَامِ ﴿الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ ، هُدًى لِلنَّاسِ ، وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ

و خدا را سپاس که از جملۀ آن راه‌ها، ماه خود، ماه رمضان را قرار داد؛ ماه روزه و ماه اسلام، ماه پاک کننده، ماه آزمایش، ماه قیام به عبادت و ماهی که قرآن را در آن نازل کرد که سراسر برای مردم هدایت است و نشانه‌هایی روشن از هدایت و جداکنندۀ بین حق و باطل؛

 

 فَأَبَانَ فَضِیلَتَهُ عَلَى سَائِرِ الشُّهُورِ بِمَا جَعَلَ لَهُ مِنَ الْحُرُمَاتِ الْمَوْفُورَةِ ، وَ الْفَضَائِلِ الْمَشْهُورَةِ ، فَحَرَّمَ فِیهِ مَا أَحَلَّ فِی غَیْرِهِ إِعْظَاماً ، وَ حَجَرَ فِیهِ الْمَطَاعِمَ وَ الْمَشَارِبَ إِکْرَاماً ، وَ جَعَلَ لَهُ وَقْتاً بَیِّناً لَا یُجِیزُ جَلَّ وَ عَزَّ أَنْ یُقَدَّمَ قَبْلَهُ ، وَ لَا یَقْبَلُ أَنْ یُؤَخَّرَ عَنْهُ .

پس برتری‌اش را بر ماه‌های دیگر بر پایۀ احترامات زیادی که برایش قرار داد و فضیلت‌هایی که بین مردم مشهور است، آشکار کرد؛ پس آنچه را در ماه‌های دیگر حلال بود، برای بزرگداشت این ماه حرام کرد و خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها را محض گرامیداشت آن ممنوع فرمود و بر آن وقتی واضح و روشن قرار داد و آن نهمین ماه از ماه‌های قمری است که حضرتش جلّ‌وعزّ اجازه نمی‌دهد از آن وقت معین پیش افتد و نمی‌پذیرد که از آن پس افتد.

 

ثُمَّ فَضَّلَ لَیْلَةً وَاحِدَةً مِنْ لَیَالِیهِ عَلَى لَیَالِی أَلْفِ شَهْرٍ ، وَ سَمَّاهَا لَیْلَةَ الْقَدْرِ ، ﴿تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ﴾، دَائِمُ الْبَرَکَةِ إِلَى طُلُوعِ الْفَجْرِ عَلَى مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ بِمَا أَحْکَمَ مِنْ قَضَائِهِ .

سپس یکی از شب‌هایش را بر شب‌های هزار ماه برتری داد و آن را شب قدر نامید؛ فرشتگان و روح در آن شب، به دستور پروردگارش، برای تعیین سرنوشت‌ها و آوردن هر خیر و برکتی و حساب هر کاری نازل می‌شوند. شبی است آکنده از سلامت و رحمت، برکتش تا سپیده‌دم بر هر کس از بندگانش که بخواهد، از طریق قضایش که محکم و استوار کرده، پیوسته و دایمی است.

 

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ ، وَ التَّحَفُّظَ مِمَّا حَظَرْتَ فِیهِ ، وَ أَعِنَّا عَلَى صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ ، وَ اسْتِعْمَالِهَا فِیهِ بِمَا یُرْضِیکَ حَتَّى لَا نُصْغِیَ بِأَسْمَاعِنَا إِلََى لََغْوٍ ، وَ لَا نُسْرِعَ بِأَبْصَارِنَا إِلَی لَهْوٍ

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و شناخت برتری این ماه و بزرگ داشت احترامش را و خودداری از آنچه که در این ماه ممنوع کردی، به ما الهام فرما و ما را به روزه داشتن این ماه و حفظ انداممان از گناهانت و به کار گرفتن آن‌ها در آنچه که تو را خشنود می‌کند یاری ده تا با گوشمان به گفتار لغو گوش نکنیم و با چشممان به تماشای لهو نشتابیم

 

وَ حَتَّى لَا نَبْسُطَ أَیْدِیَنَا إِلَى مَحْظُورٍ ، وَ لَا نَخْطُوَ بِأَقْدَامِنَا إِلَى مَحْجُورٍ ، وَ حَتَّى لَا تَعِیَ بُطُونُنَا إِلَّا مَا أَحْلَلْتَ ، وَ لَا تَنْطِقَ أَلْسِنَتُنَا إِلَّا بِمَا مَثَّلْتَ ، وَ لَا نَتَکَلَّفَ إِلَّا مَا یُدْنِی مِنْ ثَوَابِکَ ، وَ لَا نَتَعَاطَى إِلَّا الَّذِی یَقِی مِنْ عِقَابِکَ ، ثُمَّ خَلِّصْ ذَلِکَ کُلَّهُ مِنْ رِئَاءِ الْمُرَاءِینَ ، وَ سُمْعَةِ الْمُسْمِعِینَ ، لَا نَشْرَکُ فِیهِ أَحَداً دُونَکَ ، وَ لَا نَبْتَغِی فِیهِ مُرَاداً سِوَاکَ 

و تا جایی که دست‌هایمان را به جانب حرامی نگشاییم و با گام‌هایمان به سوی ممنوعی نرویم و شکم‌هایمان جز آنچه را حلال کردی، در خود جای ندهد و زبانمان جز به آنچه تو گفته‌ای گویا نشود و عمل و وظیفه‌ای جز آنچه ما را به ثواب تو نزدیک می‌کند، متحمّل نشویم و جز آنچه ما را از کیفر تو نگاه می‌دارد، عهده‌دار نشویم. آنگاه همۀ این‌ها را از ریای ریاکاران و شهرت‌طلبی شهرت طلبان، خالص و پاک فرما؛ به گونه‌ای که کسی را جز تو در اعمالمان شریک نکنیم و مقصد و منظوری در آن اعمال غیر تو نطلبیم.

 

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ قِفْنَا فِیهِ عَلَى مَوَاقِیتِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ بِحُدُودِهَا الَّتِی حَدَّدْتَ ، وَ فُرُوضِهَا الَّتِی فَرَضْتَ ، وَ وَظَائِفِهَا الَّتِی وَظَّفْتَ ، وَ أَوْقَاتِهَا الَّتِی وَقَّتَّ

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و ما را در این ماه، بر اوقات نمازهای پنج‌گانه، با آدابی که برای آن‌ها مقرّر کردی و واجباتی که برای آن‌ها واجب فرمودی و شروطی که محض آن‌ها مقرّر فرمودی و اوقاتی که تعیین کردی آگاه فرما

 

وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ الْمُصِیبِینَ لِمَنَازِلِهَا ، الْحَافِظِینَ لِأَرْکَانِهَا ، الْمُؤَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا عَلَى مَا سَنَّهُ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی رُکُوعِهَا وَ سُجُودِهَا وَ جَمِیعِ فَوَاضِلِهَا عَلَى أَتَمِّ الطَّهُورِ وَ أَسْبَغِهِ ، وَ أَبْیَنِ الْخُشُوعِ وَ أَبْلَغِهِ .

و ما را در ادای این نمازهای پنج‌گانه، در رتبۀ کسانی قرار ده که به مراتب و منزلت‌های آن رسیده‌اند، کسانی که حفظ‌کنندۀ ارکان آن‌هایند و هر یک از پنج نماز را در اوقات مخصوص به خودش ادا می‌کنند و بر پایۀ آن کمیت و کیفیتی که بنده و رسولت که درود تو بر او و خاندانش باد، تشریع فرموده و بیان کرده، در رکوع و سجودش و همۀ فضایل و درجاتش، با کامل‌ترین طهارت و روشن‌ترین مرتبه خشوع و رساترینش.

 

وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ نَصِلَ أَرْحَامَنَا بِالْبِرِّ وَ الصِّلَةِ، وَ أَنْ نَتَعَاهَدَ جِیرَانَنَا بِالْإِفْضَالِ وَ الْعَطِیَّةِ ، وَ أَنْ نُخَلِّصَ أَمْوَالَنَا مِنَ التَّبِعَاتِ، وَ أَنْ نُطَهِّرَهَا بِإِخْرَاجِ الزَّکَوَاتِ ، وَ أَنْ نُرَاجِعَ مَنْ هَاجَرَنَا ، وَ أَنْ نُنْصِفَ مَنْ ظَلَمَنَا، وَ أَنْ نُسَالِمَ مَنْ عَادَانَا حَاشَى مَنْ عُودِیَ فِیکَ وَ لَکَ، فَإِنَّهُ الْعَدُوُّ الَّذِی لَا نُوَالِیهِ، وَ الْحِزْبُ الَّذِی لَا نُصَافِیهِ .

و ما را در این ماه توفیق ده که با خویشاوندان خود با نیکی و صلۀ رحم ارتباط پیدا کنیم و با احسان و بخشش به همسایگان خود رسیدگی کنیم و اموال خود را از آنچه به ستم گرفته‌ایم پاک کنیم و با بیرون کردن زکات، ثروت و مال خود را در مدار پاکی قرار دهیم و با کسی که با ما رابطه‌اش را بریده آشتی کرده و با آن‌که به ما ستم روا داشته، به عدالت و انصاف معامله کنیم و با شخصی که با ما دشمنی کرده، از در مسالمت در آییم، مگر کسی که در راه تو و به خاطر تو با او دشمنی شده باشد؛ همانا او دشمنی است که با او دوستی نکنیم و حزبی است که به او دست صداقت ندهیم.

 

وَ أَنْ نَتَقَرَّبَ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ الْأَعْمَالِ الزَّاکِیَةِ بِمَا تُطَهِّرُنَا بِهِ مِنَ الذُّنُوبِ ، وَ تَعْصِمُنَا فِیهِ مِمَّا نَسْتَأْنِفُ مِنَ الْعُیُوبِ ، حَتَّى لَا یُورِدَ عَلَیْکَ أَحَدٌ مِنْ مَلَائِکَتِکَ إِلَّا دُونَ مَا نُورِدُ مِنْ أَبْوَابِ الطَّاعَةِ لَکَ ، وَ أَنْوَاعِ الْقُرْبَةِ إِلَیْکَ .

و ما را در این ماه توفیق ده که به وسیلۀ اعمال شایسته که ما را به سبب آن‌ها از گناهان پاک کنی به تو تقرّب جوییم و ما را در این ماه از این که بخواهیم اعمال زشت را از سر بگیریم حفظ فرما و کار بندگی ما در این ماه به جایی رسد که هیچ یک از فرشتگانت نتواند، بالاتر از آنچه ما به جا آوردیم، از ابواب بندگی و طاعت برای تو و انواع اعمالی که سبب قرب ما به حضرت توست، به پیشگاهت ارائه کند.

 

 اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذَا الشَّهْرِ ، وَ بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ مِنِ ابْتِدَائِهِ إِلَى وَقْتِ فَنَائِهِ مِنْ مَلَکٍ قَرَّبْتَهُ ، أَوْ نَبِیٍّ أَرْسَلْتَهُ ، أَوْ عَبْدٍ صَالِحٍ اخْتَصَصْتَهُ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ أَهِّلْنَا فِیهِ لِمَا وَعَدْتَ أَوْلِیَاءَکَ مِنْ کَرَامَتِکَ ، وَ أَوْجِبْ لَنَا فِیهِ مَا أَوْجَبْتَ لِأَهْلِ الْمُبَالَغَةِ فِی طَاعَتِکَ، وَ اجْعَلْنَا فِی نَظْمِ مَنِ اسْتَحَقَّ الرَّفِیعَ الْأَعْلَی بِرَحْمَتِکَ .

خدایا! به حق این ماه و به حق کسی که از آغاز تا پایانش تو را بندگی کرده، از فرشته‌ای که او را مقرّب خود کردی یا پیامبری که برای هدایت مردم فرستادی یا بندۀ شایسته‌ای که به کرامت خود اختصاص دادی، از تو می‌خواهم که بر محمّد و آلش درود فرستی و ما را در این ماه شایسته کرامتی که به اولیایت وعده دادی فرما و آنچه برای اهل کوشش در بندگی‌ات قرار دادی برای ما قرار ده و ما را در زمره کسانی که به رحمتت، شایستگی رسیدن به برترین مرتبه را یافتند، در آور.

 

 اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ جَنِّبْنَا الْإِلْحَادَ فِی تَوْحِیدِکَ ، وَ الْتَّقْصِیرَ فِی تَمْجِیدِکَ ، وَ الشَّکَّ فِی دِینِکَ ، وَ الْعَمَى عَنْ سَبِیلِکَ، وَ الْإِغْفَالَ لِحُرْمَتِکَ ، وَ الِانْخِدَاعَ لِعَدُوِّکَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و ما را از انحراف در توحیدت و کوتاهی در ستایشت و تردید در دینت و کوری از راهت و بی‌احترامی به حرمتت و گول خوردن از دشمنت، شیطان رانده‌شده، بر کنار کن.

 

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ إِذَا کَانَ لَکَ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ مِنْ لَیَالِی شَهْرِنَا هَذَا رِقَابٌ یُعْتِقُهَا عَفْوُکَ ، أَوْ یَهَبُهَا صَفْحُکَ فَاجْعَلْ رِقَابَنَا مِنْ تِلْکَ الرِّقَابِ ، وَ اجْعَلْنَا لِشَهْرِنَا مِنْ خَیْرِ أَهْلٍ وَ أَصْحَابٍ .

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و چنانچه در هر شب از شب‌های این ماه رمضانمان، بندگانی هستند که بخششت آن‌ها را آزاد می‌کند و گذشت و چشم‌پوشی‌ات آنان را می‌بخشد، پس ما را از آن بندگان محسوب کن و ما را برای ماه رمضانمان از بهترین اهل و اصحاب قرار ده.

 

 اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ امْحَقْ ذُنُوبَنَا مَعَ امِّحَاقِ هِلَالِهِ ، وَ اسْلَخْ عَنَّا تَبِعَاتِنَا مَعَ انْسِلَاخِ أَیَّامِهِ حَتَّى یَنْقَضِیَ عَنَّا وَ قَدْ صَفَّیْتَنَا فِیهِ مِنَ الْخَطِیئَاتِ ، وَ أَخْلَصْتَنَا فِیهِ مِنَ السَّیِّئَاتِ .

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و با به محاق نشستن هلالش، گناهانمان را محو کن و با سپری شدن روزهایش، گناهان را از وجود ما برکن تا ماه رمضان در حالی از ما بگذرد که وجودمان را از خطاها پاکیزه و از بدی‌ها خالص و آراسته فرموده باشی.

 

 اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ إِنْ مِلْنَا فِیهِ فَعَدِّلْنَا ، وَ إِنْ زُغْنَا فِیهِ فَقَوِّمْنَا ، وَ إِنِ اشْتَمَلَ عَلَیْنَا عَدُوُّکَ الشَّیْطَانُ فَاسْتَنْقِذْنَا مِنْهُ .

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست؛ چنانچه ما در این ماه از حق و عدالت و بندگی و طاعت منحرف شویم، به دایرۀ عدل و درستی برگردان و اگر از راه هدایت به گمراهی افتیم، استوارمان ساز و اگر دشمنت شیطان بر ما چیره شود، از کید و مکرش ما را رهایی بخش.

 

 اللَّهُمَّ اشْحَنْهُ بِعِبَادَتِنَا إِیَّاکَ ، وَ زَیِّنْ أَوْقَاتَهُ بِطَاعَتِنَا لَکَ ، وَ أَعِنَّا فِی نَهَارِهِ عَلَى صِیَامِهِ ، وَ فِی لَیْلِهِ عَلَى الصَّلَاةِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَیْکَ ، وَ الْخُشُوعِ لَکَ ، وَ الذِّلَّةِ بَیْنَ یَدَیْکَ حَتَّى لَا یَشْهَدَ نَهَارُهُ عَلَیْنَا بِغَفْلَةٍ ، وَ لَا لَیْلُهُ بِتَفْرِیطٍ .

خدایا! این ماه را با بندگیمان برای حضرتت پُر کن و اوقاتش را به طاعتمان برای وجود مبارکت زینت ده و در روزش ما را به روزه داشتن و در شبش ما را به نماز و زاری به درگاهت و فروتنی به پیشگاهت و خواری در برابرت یاری فرما تا روزش به غفلت ما از روزه و شبش به کوتاهی ما از عبادت گواهی ندهد.

 

اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنَا فِی سَائِرِ الشُّهُورِ وَ الْأَیَّامِ کَذَلِکَ مَا عَمَّرْتَنَا ، وَ اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ ﴿الَّذِینَ یَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ﴾، ﴿وَ الَّذِینَ یُؤْتُونَ مَا آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ ، أَنَّهُمْ إِلَى رَبِّهِمْ رَاجِعُونَ﴾، وَ مِنَ الَّذِینَ ﴿یُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَ هُمْ لَهَا سَابِقُونَ﴾.

خدایا! ما را در دیگر ماه‌ها و دیگر ایّام، تا زمانی‌که زنده‌مان می‌داری چنین قرار ده و هم‌چنین ما را از بندگان شایسته‌ات مقرر کن؛ آنان که بهشت را به ارث می‌برند و در آن جاودان‌اند و از اموال خود در راه خدا می‌بخشند و عمل شایسته انجام می‌دهند، در حالی که دل‌هایشان از اندیشۀ بازگشت به سوی پروردگارشان ترسان است و از کسانی قرار ده که به سوی خیرات می‌شتابند و نسبت به آن از دیگران پیشی می‌گیرند.

 

 اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، فِی کُلِّ وَقْتٍ وَ کُلِّ أَوَانٍ وَ عَلَى کُلِّ حَالٍ عَدَدَ مَا صَلَّیْتَ عَلَى مَنْ صَلَّیْتَ عَلَیْهِ ، وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ کُلِّهِ بِالْأَضْعَافِ الَّتِی لَا یُحْصِیهَا غَیْرُکَ ، إِنَّکَ فَعَّالٌ لِمَا تُرِیدُ .

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست، در همه وقت و در همه دم و درهرحال، به شمارۀ درودی که فرستاده‌ای، بر هر که درود فرستاده‌ای و چندین برابر همۀ آن‌ها، به چندین برابری که جز تو نتواند آن‌ها را بشمارد؛ همانا تو آنچه را بخواهی، انجام می‌دهی.